Mô Hình 5 Áp Lực Cạnh Tranh | Cách Trở Thành Gã Khổng Lồ 

Theo thống kê do Seo Lười tìm hiểu, có đến 70% doanh nghiệp thất bại trong 10 năm đầu hoạt động. Nguyên nhân chính là do thiếu hiểu biết sâu sắc về thị trường và không xây dựng được chiến lược cạnh tranh hiệu quả.

Vì vậy, nhiều doanh nghiệp đã nghiên cứu và áp dụng mô hình 5 áp lực cạnh tranh để đối phó với sức ép ngày càng lớn. Đây là công cụ hữu ích giúp doanh nghiệp nắm bắt rõ hơn về các đối thủ, từ đó phát triển chiến lược phù hợp để đạt được các mục tiêu đã đề ra.

Mô hình 5 áp lực cạnh tranh là gì?

1. Định nghĩa

Được phát triển bởi Giáo sư Michael Porter, mô hình 5 sức ép cạnh tranh (Porter’s Five Forces) là một công cụ phân tích chiến lược nổi tiếng, cho phép doanh nghiệp đánh giá và phân tích 5 yếu tố chính tác động đến lợi nhuận và khả năng cạnh tranh trong ngành cụ thể.

Cụ thể, mô hình này giúp doanh nghiệp xác định rõ sức cạnh tranh trong ngành, quyền lực của nhà cung cấp, sức mạnh của khách hàng, mối đe dọa từ các đối thủ tiềm năng và rủi ro từ sản phẩm hay dịch vụ thay thế.

2. Tác giả Michael Porter và mô hình 5 Forces

Là một giáo sư danh tiếng tại Trường Kinh doanh Harvard, Michael Porter đã có những đóng góp sâu sắc cho lĩnh vực quản trị doanh nghiệp, đặc biệt với việc phát triển mô hình 5 sức ép cạnh tranh (Porter’s Five Forces).

Mô hình này, lần đầu tiên được giới thiệu trong cuốn sách Competitive Strategy: Techniques for Analyzing Industries and Competitors (1980), nhanh chóng trở thành một công cụ phân tích chiến lược không thể thiếu mà nhiều công ty trên thế giới áp dụng.

Về phần mình, giáo sư Porter không chỉ xác định năm nhân tố chính quyết định đến khả năng cạnh tranh của một ngành mà còn phát triển khung phân tích này một cách hệ thống.

Ông nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phân tích ngành, coi đây là nền tảng để xây dựng một chiến lược kinh doanh hiệu quả, từ đó tạo đà cho doanh nghiệp đạt được lợi thế cạnh tranh vững chắc.

• Mô Hình 5 Áp Lực Cạnh Tranh | Cách Trở Thành Gã Khổng Lồ
• Mục Tiêu SMART Là Gì | Cách Xây Dựng Mục Tiêu SMART
• Mô Hình Pestel Của Vinamilk | Phân Tích Của Giảng Viên Bách Khoa
• Phân Tích Mô hình SMART Của Vinamilk | Kinh Doanh Hiệu Quả
• Mô Hình AIDA Của Vinamilk | Phân Tích 4 Yếu Tố Cốt Lõi
• Mô Hình Kinh Doanh Của Grab | Sinh Viên Bách Khoa Phân Tích
• Mô Hình Kinh Doanh Của Amazon | Từ Giảng Viên Đại Học

Thành phần chính của mô hình 5 áp lực cạnh tranh Porter

1. Quyền lực của nhà cung cấp (Bargaining power of suppliers)

Khi nhà cung cấp là nguồn duy nhất cung ứng sản phẩm hoặc dịch vụ cần thiết, họ nắm trong tay quyền lực đáng kể đối với doanh nghiệp. Vậy điều gì tạo nên một nhà cung cấp quyền lực?

• Số lượng nhà cung cấp: Quyền lực của nhà cung cấp tăng lên khi số lượng các lựa chọn thay thế giảm đi. Với ít đối thủ cạnh tranh, họ dễ dàng nâng giá hoặc giảm chất lượng mà ít lo ngại về việc mất khách hàng.
• Mức độ cạnh tranh và sự khác biệt: Khi nhà cung cấp mang lại những yếu tố độc đáo hoặc không thể thay thế, họ sở hữu sức cạnh tranh mạnh mẽ. Điều này khiến doanh nghiệp khó chuyển đổi sang nhà cung cấp khác, đẩy doanh nghiệp vào vị thế phụ thuộc.
• Chi phí chuyển đổi: Đối với doanh nghiệp, thay đổi nhà cung cấp có thể rất tốn kém và phức tạp, đặc biệt nếu nhà cung cấp hiện tại tăng giá. Việc chuyển đổi đòi hỏi nhiều thời gian và tài nguyên, dẫn đến một rào cản khó vượt qua.
• Mối quan hệ phụ thuộc lẫn nhau: Trong một số ngành, các nhà cung cấp và doanh nghiệp có thể lệ thuộc lẫn nhau, chẳng hạn các nhà cung cấp phụ tùng ô tô với thương hiệu lớn như Toyota. Sự phụ thuộc này giúp cân bằng quyền lực, vì thành công của nhà cung cấp gắn liền với hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp.

2. Quyền lực của khách hàng (Bargaining power of buyers)

Hãy tưởng tượng một khách hàng bước vào siêu thị để mua áo ấm, đứng trước vô vàn lựa chọn với nhiều mức giá và kiểu dáng.

Họ cảm thấy phấn khích khi biết rằng mình không bị ràng buộc mua ở một nơi nhất định, mà có thể tự do chọn sản phẩm tốt nhất với giá hợp lý nhất. Đây chính là quyền lực của khách hàng trong mô hình 5 sức ép cạnh tranh.

Quyền lực của khách hàng không chỉ tác động đến doanh nghiệp mà còn khuyến khích doanh nghiệp cung cấp sản phẩm chất lượng hơn và giá cả cạnh tranh hơn. Một số yếu tố giúp gia tăng quyền lực của khách hàng, bao gồm:

• Số lượng người mua: Giá trị của từng khách hàng tăng lên nếu họ thuộc nhóm khách hàng lớn và quan trọng, đặc biệt trong các ngành có lượng khách hạn chế như sản xuất tàu bay, nơi mỗi hợp đồng với hãng hàng không đều đóng vai trò quyết định.
• Chi phí chuyển đổi thấp: Khi người mua dễ dàng chuyển sang sản phẩm của thương hiệu khác với chi phí thấp, doanh nghiệp phải không ngừng cải tiến và giữ vững ưu thế cạnh tranh, từ đó thường xuyên cung cấp ưu đãi hấp dẫn để giữ chân khách hàng.
• Nhạy cảm về giá: Khách hàng luôn tìm kiếm sản phẩm với mức giá ưu đãi. Do đó, các thương hiệu thời trang, chẳng hạn, luôn đưa ra các chương trình khuyến mãi và giảm giá để thu hút khách hàng mới và duy trì lòng trung thành của khách hàng cũ.
• Kiến thức của người mua: Khách hàng hiểu biết về thị trường sẽ tạo ra áp lực cạnh tranh cho doanh nghiệp, đồng thời giúp quá trình thương lượng diễn ra minh bạch và hiệu quả hơn.

3. Mức độ cạnh tranh của các đối thủ hiện tại trong ngành (Rivalry among existing competitors)

Cạnh tranh giữa các đối thủ là một trong những thách thức khốc liệt nhất mà doanh nghiệp phải đối mặt, có sức ảnh hưởng sâu rộng đến sự sống còn và phát triển của doanh nghiệp.

Những “cuộc chiến” giành thị phần có thể thấy rõ qua các cặp thương hiệu lớn như Pepsi và Coca-Cola trong ngành nước giải khát, Nike và Adidas trên thị trường đồ thể thao, hay Samsung và Apple trong lĩnh vực điện thoại thông minh.

Trong cuộc đua không khoan nhượng này, các doanh nghiệp thường đầu tư mạnh vào chi phí sản xuất và marketing, đôi khi là những khoản chi đáng kể để thu hút người tiêu dùng, dù chỉ là giành lấy một phần nhỏ thị trường.

Mặc dù điều này có thể thúc đẩy sự đổi mới và cải thiện sản phẩm, song cũng tiềm ẩn nguy cơ làm xói mòn lợi nhuận và gây bất ổn cho toàn ngành. Vậy tại sao sự cạnh tranh giữa các thương hiệu ngày càng trở nên gay gắt?

• Số lượng đối thủ lớn: Khi thị trường trở nên đông đúc, mức độ cạnh tranh cũng leo thang. Mỗi công ty đều mong muốn gia tăng thị phần, khiến cuộc đua trở nên cam go hơn bao giờ hết.
• Tăng trưởng ngành: Ở những ngành đang phát triển, doanh nghiệp ít bị áp lực giành lại khách hàng, nhưng trong các ngành suy giảm, nhu cầu giành giật từng “miếng bánh” thị phần khiến các đối thủ trở nên quyết liệt hơn.
• Tính tương đồng của sản phẩm/dịch vụ: Cạnh tranh trở nên khốc liệt hơn khi sản phẩm hoặc dịch vụ của các đối thủ ngày càng giống nhau, khiến khách hàng có thể dễ dàng chuyển sang đối thủ. Tuy nhiên, nếu doanh nghiệp cung cấp sản phẩm độc đáo, chất lượng và xây dựng được lòng tin thương hiệu, họ có thể giảm thiểu áp lực từ đối thủ cạnh tranh.

4. Mối đe dọa từ các đối thủ mới tham gia vào ngành (Threat of new entrants)

Việc các đối thủ mới gia nhập thị trường là yếu tố thường gặp, có tác động trực tiếp đến kết quả kinh doanh của doanh nghiệp. Những yếu tố tạo nên mối đe dọa từ đối thủ mới bao gồm:

• Quy mô hoạt động: Các doanh nghiệp quy mô lớn thường dễ đối mặt với sự đe dọa từ đối thủ mới nếu đối thủ có khả năng cạnh tranh về giá và đạt được quy mô tương đương. Tuy nhiên, điều này đòi hỏi nguồn lực và chi phí lớn, không phải dễ dàng đạt được, và đôi khi đi kèm với sự phức tạp trong quá trình triển khai.
• Lợi thế thương hiệu: Một doanh nghiệp đã có thương hiệu mạnh và lượng khách hàng ổn định sẽ tạo rào cản tự nhiên, khiến đối thủ mới khó chiếm lĩnh thị trường. Sự gắn kết của khách hàng và danh tiếng thương hiệu sẽ là lớp bảo vệ vững chắc, giúp doanh nghiệp giảm thiểu nguy cơ từ các đối thủ mới.
• Yêu cầu tài chính: Các ngành đòi hỏi vốn đầu tư lớn cho trang thiết bị, cơ sở vật chất, và nguyên liệu như sản xuất mô tô, đồng hồ cơ khí, hay lắp ráp xe máy sẽ tạo nên rào cản tài chính đáng kể cho đối thủ mới.
• Rào cản về quy định: Những quy định khắt khe về an toàn lao động, bảo vệ môi trường, hoặc các tiêu chuẩn pháp lý cũng tạo nên trở ngại lớn cho các đối thủ mới muốn thâm nhập. Các lĩnh vực như du lịch, cung cấp điện năng, và nước sạch thường yêu cầu tuân thủ nghiêm ngặt các quy định này, khiến quá trình gia nhập thị trường trở nên phức tạp và tốn kém hơn.

5. Mối đe dọa từ các sản phẩm – dịch vụ thay thế trên thị trường (Threat of substitute)

Một ví dụ tiêu biểu về mối đe dọa của sản phẩm thay thế trong ngành giải trí chính là xu hướng người dùng hủy bỏ các dịch vụ truyền hình truyền thống để chuyển sang các nền tảng phát trực tuyến, ngoài Netflix. Các yếu tố chính thúc đẩy sự chuyển đổi này bao gồm:

• Giá cả và chất lượng: Khán giả sẵn sàng chuyển sang sản phẩm thay thế nếu sản phẩm đó mang lại chất lượng tương đương hoặc vượt trội, với giá cả hợp lý hơn. Netflix là minh chứng rõ ràng khi đã thu hút một lượng lớn người dùng rời bỏ dịch vụ truyền hình truyền thống nhờ mức phí cạnh tranh hơn.
• Tính dễ dàng trong thay thế: Nguy cơ từ sản phẩm thay thế gia tăng khi quá trình chuyển đổi sang sản phẩm khác diễn ra đơn giản, nhanh chóng. Ví dụ, tại Việt Nam, nhiều người tiêu dùng đã chuyển sang sử dụng các dịch vụ gọi xe công nghệ như XanhSM, Be, và Grab thay vì taxi truyền thống, bởi chi phí hợp lý và sự tiện lợi vượt trội…

Mục tiêu chính của phân tích mô hình 5 Forces

Phân tích mô hình 5 Forces giúp doanh nghiệp đánh giá sâu sắc mức độ cạnh tranh và tiềm năng sinh lợi của ngành thông qua việc xác định năm yếu tố cốt lõi ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh. Cụ thể:

• Hiểu rõ môi trường kinh doanh: Thông qua mô hình 5 Forces, doanh nghiệp có thể xác định rõ các đối thủ hiện tại và tiềm năng trong ngành, đánh giá khả năng đàm phán của nhà cung cấp và khách hàng, đồng thời nhận diện các rủi ro từ sản phẩm thay thế. Qua đó, doanh nghiệp dễ dàng nắm bắt được những nguy cơ tiềm ẩn và xác định các yếu tố có thể ảnh hưởng đến khả năng duy trì vị thế trên thị trường.
• Xác định cơ hội và thách thức: Dựa trên phân tích từ mô hình, doanh nghiệp có thể so sánh thế mạnh và điểm hạn chế của mình với đối thủ, từ đó xác định những cơ hội phát triển và các thử thách cần phải vượt qua để đạt được lợi thế cạnh tranh.
• Đánh giá tiềm năng sinh lời của ngành: Các dữ liệu thu thập và phân tích sẽ giúp doanh nghiệp hiểu rõ tiềm năng sinh lợi của ngành, từ đó quyết định liệu có nên đầu tư vào lĩnh vực này hay không và làm thế nào để phân bổ vốn một cách tối ưu.
• Theo dõi sự thay đổi của môi trường kinh doanh: Mô hình 5 Forces không chỉ cung cấp một bức tranh tĩnh mà còn giúp doanh nghiệp cập nhật theo thời gian thực những biến động trong môi trường kinh doanh. Điều này cho phép họ linh hoạt điều chỉnh chiến lược để đáp ứng kịp thời với xu thế và biến động thị trường.
• Thu hút nhà đầu tư: Một phân tích 5 Forces mạnh mẽ và chi tiết cũng là công cụ hữu hiệu để thu hút nhà đầu tư. Những cơ hội và tiềm năng tăng trưởng của ngành được thể hiện rõ ràng thông qua mô hình, giúp doanh nghiệp dễ dàng thu hút nguồn tài chính cho các kế hoạch mở rộng và tái đầu tư.

Ưu điểm và hạn chế của mô hình 5 áp lực cạnh tranh

1. Ưu điểm

Mô hình 5 Forces được nhiều doanh nghiệp tin dùng vì mang lại giá trị phân tích sâu sắc và dễ áp dụng:

• Khung phân tích ngắn gọn, dễ nhớ: Mô hình 5 Forces cung cấp một cấu trúc đơn giản, gọn gàng và dễ nhớ, giúp doanh nghiệp dễ dàng áp dụng vào thực tiễn mà không cần đầu tư nhiều thời gian vào đào tạo hay thích ứng.
• Tầm nhìn toàn cảnh: Nhờ mô hình này, lãnh đạo có cái nhìn tổng thể, bao quát các yếu tố bên trong và bên ngoài có khả năng ảnh hưởng đến sức cạnh tranh của doanh nghiệp, từ đó nhận diện rõ ràng các cơ hội và thách thức.
• Định hướng chiến lược rõ ràng: Mô hình không chỉ là công cụ thu thập dữ liệu mà còn giúp doanh nghiệp xác định chiến lược cạnh tranh, lập kế hoạch tài chính và phân bổ nguồn lực một cách hiệu quả, tối ưu hóa tiềm năng sinh lời.
• Linh hoạt cho mọi quy mô và ngành nghề: Dù hoạt động trong bất kỳ lĩnh vực nào, doanh nghiệp ở mọi quy mô đều có thể áp dụng mô hình này để xây dựng chiến lược kinh doanh phù hợp, nhờ đó luôn bắt kịp và đáp ứng được xu hướng thị trường.

2. Hạn chế

Mặc dù mô hình 5 áp lực cạnh tranh mang lại nhiều lợi ích trong việc phân tích cạnh tranh, nhưng cũng tồn tại một số nhược điểm khi áp dụng vào thực tiễn doanh nghiệp:

• Bỏ qua một số yếu tố quan trọng: Sự đơn giản hóa trong mô hình có thể dẫn đến việc bỏ sót các yếu tố then chốt ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh, như văn hóa doanh nghiệp, thể chế và yếu tố con người. Những yếu tố này đôi khi đóng vai trò quyết định trong việc định hình chiến lược kinh doanh.
• Giả định về sự ổn định của thị trường: Mô hình 5 Forces giả định rằng thị trường kinh doanh sẽ không có sự biến động theo thời gian thực. Tuy nhiên, thực tế cho thấy môi trường kinh doanh luôn thay đổi liên tục. Để đảm bảo đánh giá chính xác, doanh nghiệp cần cập nhật mô hình này thường xuyên, phản ánh kịp thời các thay đổi trong thị trường.
• Tính chủ quan trong phân tích: Phân tích theo mô hình 5 Forces có thể mang tính chủ quan, phụ thuộc vào góc nhìn, quan niệm và kiến thức của người thực hiện nghiên cứu. Điều này có thể dẫn đến các kết luận không chính xác hoặc thiếu toàn diện.
• Yêu cầu về thông tin đầy đủ: Để áp dụng mô hình 5 Forces hiệu quả, doanh nghiệp cần có đầy đủ dữ liệu về lĩnh vực kinh doanh mà họ đang hoạt động, cũng như thông tin chi tiết về các đối thủ cạnh tranh, cả trực tiếp lẫn gián tiếp. Thiếu hụt thông tin có thể làm giảm độ tin cậy và hiệu quả của phân tích.

Ví dụ về mô hình 5 áp lực cạnh tranh của một số doanh nghiệp lớn

1. Mô hình 5 áp lực cạnh tranh của Vinamilk

• Quyền lực của nhà sản xuất: Vinamilk dựa vào việc cung ứng sữa tươi từ các nông trại bò sữa, điều này có nghĩa là giá cả và chất lượng sản phẩm đầu ra của họ có thể chịu ảnh hưởng đáng kể từ phía các nhà sản xuất. Việc duy trì mối quan hệ hợp tác chặt chẽ và hiệu quả với các nông trại là điều tối quan trọng để đảm bảo chất lượng và ổn định giá cả.
• Quyền lực của nhà cung cấp: Trong ngành sữa hiện nay, có rất nhiều loại sản phẩm từ các thương hiệu khác nhau. Điều này mang lại cho người tiêu dùng sức mạnh lựa chọn, khiến cho Vinamilk phải không ngừng cải thiện giá cả, dịch vụ và chế độ hậu mãi để giữ chân khách hàng. Nếu sản phẩm của Vinamilk không đáp ứng được kỳ vọng của người tiêu dùng, họ có thể nhanh chóng chuyển sang thương hiệu khác mà không gặp phải rào cản lớn.
• Cạnh tranh trong ngành: Là thương hiệu sữa hàng đầu tại Việt Nam, Vinamilk có một vị thế vững chắc trên thị trường. Tuy nhiên, công ty vẫn phải đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt từ nhiều thương hiệu lớn khác như TH True Milk, Đà Lạt Milk và Sữa Ba Vì. Để duy trì vị thế này, Vinamilk cần không ngừng đổi mới và nâng cao chất lượng sản phẩm.
• Mối nguy từ các sản phẩm mới: Mặc dù ngành sữa có rào cản gia nhập tương đối cao do yêu cầu vốn đầu tư lớn, trang thiết bị hiện đại và mạng lưới phân phối rộng khắp, vẫn có khả năng xuất hiện các đối thủ mới trong tương lai. Điều này có thể tạo ra áp lực cạnh tranh lớn hơn cho Vinamilk.
• Mối nguy từ sản phẩm thay thế: Các sản phẩm thay thế cho sữa như nước đóng chai, nước tinh khiết, và sữa hạt đang ngày càng trở nên phổ biến. Sự gia tăng của những sản phẩm này có thể ảnh hưởng đến doanh số và lợi nhuận của Vinamilk, đặt ra thách thức không nhỏ cho chiến lược phát triển của công ty trong bối cảnh thị trường đang thay đổi nhanh chóng.

2. Mô hình 5 áp lực cạnh tranh của Vinfast

Quyền lực của nhà sản xuất: Ngành công nghiệp phụ trợ ô tô tại Việt Nam hiện đang đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt là việc thiếu chủ động trong khâu cung ứng linh kiện. Điều này dẫn đến tình trạng một số nhà sản xuất ô tô có vị thế độc quyền, từ đó có khả năng tác động đáng kể đến giá cả và chất lượng linh kiện mà VinFast sử dụng.

Quyền lực của người tiêu dùng: Thị trường ô tô hiện có sự đa dạng lớn về thương hiệu và mẫu mã. Người tiêu dùng có quyền lựa chọn cao, và nếu họ không hài lòng với dịch vụ, chính sách giá cả hay chế độ hậu mãi của VinFast, họ có thể dễ dàng chuyển sang thương hiệu khác.

Cạnh tranh đa ngành: VinFast hoạt động trong một ngành công nghiệp ô tô có tính cạnh tranh cực kỳ cao, nơi có nhiều thương hiệu danh tiếng toàn cầu như Toyota, Hyundai, Kia và Ford. Đặc biệt, VinFast còn phải đối mặt với những đối thủ lớn trong lĩnh vực xe điện như Tesla, BYD và General Motors.

Mối nguy từ đối thủ mới: Cạnh tranh trong ngành công nghiệp ô tô, đặc biệt là với xe điện, ngày càng gia tăng, yêu cầu nguồn vốn đầu tư lớn, công nghệ hiện đại và tay nghề cao. Dù vậy, xu hướng thị trường và các chính sách môi trường đang thu hút nhiều doanh nghiệp mới gia nhập thị trường Việt Nam, điều này có thể tạo ra áp lực cạnh tranh lớn hơn cho VinFast.

Mối đe dọa từ phương tiện cá nhân: Với giá thành phải chăng và chi phí tiết kiệm, xe máy hiện là phương tiện di chuyển phổ biến tại Việt Nam. Ngoài ra, các phương tiện công cộng như xe buýt và tàu điện cũng đang trở thành giải pháp thay thế hiệu quả cho ô tô cá nhân. Đặc biệt, đầu tư phát triển hạ tầng giao thông cho xe điện sẽ là một bước đi quan trọng, giúp VinFast khẳng định vị thế trong ngành công nghiệp ô tô tương lai.

3. Mô hình 5 áp lực cạnh tranh của Shopee

• Quyền lực của khách hàng: Trong ngành thương mại điện tử, khách hàng được hưởng lợi từ vô số lựa chọn, điều này tạo ra quyền lực lớn cho họ. Trước khi quyết định mua sắm, họ có thể dễ dàng so sánh giá cả, sản phẩm và chất lượng từ nhiều nhà cung cấp khác nhau chỉ bằng vài cú nhấp chuột trên các trang thương mại điện tử.
• Quyền lực của nhà cung cấp: Đối với lĩnh vực thương mại điện tử, sức ép từ nhà cung cấp phụ thuộc vào một số yếu tố, bao gồm tính khả dụng của sản phẩm, sự khác biệt của các mặt hàng và kỹ năng đàm phán của người bán. Để đảm bảo nguồn hàng chất lượng và giá thành cạnh tranh, Shopee cần duy trì mối quan hệ chặt chẽ với các nhà cung cấp.
• Cạnh tranh trong ngành: Ngành thương mại điện tử tại Việt Nam đang trải qua giai đoạn cạnh tranh khốc liệt, với sự xuất hiện của nhiều đối thủ mạnh như Lazada, Tiki, và Sendo. Để thu hút và giữ chân khách hàng, Shopee cần liên tục cải tiến các dịch vụ và sản phẩm của mình, đồng thời phát triển những chiến lược tiếp thị sáng tạo để nổi bật giữa đám đông.
• Mối đe dọa từ các đối thủ mới: Sự gia nhập của các đối thủ mới có thể mang đến những cách tiếp cận marketing sáng tạo, tăng cường tương tác với khách hàng và duy trì lòng trung thành của họ thông qua những chương trình ưu đãi hấp dẫn. Một ví dụ gần đây là Tiktok Shop, đã chứng tỏ khả năng thu hút khách hàng mạnh mẽ.
• Mối nguy từ các sản phẩm thay thế: Các hình thức mua sắm thay thế như giao dịch trực tiếp tại cửa hàng hay mua hàng qua mạng xã hội đang ngày càng phổ biến. Để giữ vững ưu thế cạnh tranh, Shopee cần không ngừng cải tiến và sáng tạo trong cách tiếp cận khách hàng, mang lại trải nghiệm mua sắm vượt trội.

4. Mô hình 5 áp lực cạnh tranh của Starbuck

• Quyền lực của nhà cung cấp: Với quy mô hoạt động rộng lớn, Starbucks có khả năng thương thảo các điều khoản giá cả và thanh toán có lợi với nhà cung cấp. Tuy nhiên, do cà phê là sản phẩm chủ lực của mình, Starbucks cần duy trì mối quan hệ chặt chẽ với các nhà cung cấp cà phê để đảm bảo nguồn cung ổn định và chất lượng cao nhất.
• Quyền lực của khách hàng: Khách hàng của Starbucks thường thuộc phân khúc có mức sống cao, họ sẵn lòng chi trả cho những sản phẩm và dịch vụ chất lượng. Tuy nhiên, áp lực từ thị trường cũng không ngừng gia tăng khi nhiều cửa hàng cà phê khác đang nỗ lực cải thiện chất lượng sản phẩm và dịch vụ.
• Mức độ cạnh tranh trong ngành: Ngành cà phê không chỉ có sự hiện diện của Starbucks mà còn có nhiều thương hiệu nổi tiếng khác như Highlands Coffee, Trung Nguyên Legend, và Passio, cùng với vô số cửa hàng nhỏ lẻ. Mỗi thương hiệu đều có những đặc điểm riêng và phân khúc khách hàng riêng biệt, tạo nên một môi trường cạnh tranh khốc liệt.
• Cạnh tranh từ sản phẩm mới: Mặc dù Starbucks đã có lợi thế về thương hiệu, đội ngũ nhân sự và tiềm lực tài chính, công ty vẫn cần chú trọng đến việc đổi mới và phát triển để duy trì vị trí hàng đầu trong ngành, đặc biệt trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gia tăng.
• Cạnh tranh từ các sản phẩm khác: Bên cạnh cà phê, khách hàng hiện có nhiều sự lựa chọn thức uống khác như trà sữa, soda, và nước trái cây. Bằng cách tiếp tục đổi mới trong công thức và trải nghiệm dịch vụ, Starbucks không chỉ giữ chân khách hàng hiện tại mà còn thu hút thêm nhiều người yêu thích cà phê.

Các chiến lược rút ra từ phân tích mô hình 5 Forces

1. Chiến lược chi phí

Chiến lược này nhắm đến mục tiêu giúp công ty trở thành nhà cung cấp có giá thấp nhất trên thị trường, trong khi vẫn đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật nhất định.

Khi thực hiện chiến lược này, doanh nghiệp sẽ định giá sản phẩm ở mức trung bình của ngành hoặc thậm chí thấp hơn, nhằm gia tăng doanh thu và mở rộng thị phần. Những công ty áp dụng mô hình này thường có những đặc điểm nổi bật sau:

• Khả năng tiếp cận thị trường tốt: Doanh nghiệp cần xây dựng mạng lưới phân phối rộng rãi và hiệu quả để đưa sản phẩm đến tay khách hàng một cách nhanh chóng và thuận lợi.
• Khả năng thiết kế sản phẩm: Để tối ưu hóa lợi nhuận, doanh nghiệp cần có khả năng thiết kế sản phẩm tốt, đảm bảo rằng chúng không chỉ đáp ứng nhu cầu của khách hàng mà còn có thể sản xuất với chi phí hợp lý.
• Chuyên môn quản lý cao: Việc quản lý hiệu quả là yếu tố then chốt. Công ty cần có đội ngũ quản lý với chuyên môn cao để triển khai chiến lược một cách đồng bộ và hiệu quả.
• Kênh bán lẻ phù hợp: Một hệ thống kênh bán lẻ thích hợp là cần thiết để tăng cường khả năng tiếp cận khách hàng và nâng cao trải nghiệm mua sắm, từ đó tối ưu hóa doanh thu.

2. Chiến lược cá biệt hóa sản phẩm

Với chiến lược này, doanh nghiệp sẽ tập trung vào việc phát triển sản phẩm thật sự khác biệt và độc đáo, nhằm thu hút sự ưa chuộng từ phía khách hàng.

 Bằng cách này, công ty có thể định giá sản phẩm ở mức cao mà không lo ngại về việc khách hàng sẽ quay lưng, bởi sự khác biệt và chất lượng vượt trội sẽ tạo ra giá trị thực sự cho người tiêu dùng.

Để phù hợp với mô hình này, doanh nghiệp cần đảm bảo những yếu tố sau:

• Năng lực học hỏi và tiếp xúc với công nghệ mới: Doanh nghiệp cần không ngừng cập nhật và áp dụng công nghệ tiên tiến để nâng cao chất lượng sản phẩm cũng như tối ưu hóa quy trình sản xuất.
• Nhóm thiết kế sản phẩm có khả năng ứng dụng cao: Đội ngũ thiết kế phải có khả năng chuyển đổi ý tưởng thành sản phẩm thực tế với sự sáng tạo và chất lượng vượt trội, đáp ứng nhu cầu của thị trường.
• Nhóm bán hàng sáng tạo và thuyết phục: Đội ngũ bán hàng cần có tính sáng tạo và khả năng thuyết phục cao, để không chỉ truyền tải giá trị của sản phẩm mà còn tạo dựng mối quan hệ bền vững với khách hàng.
• Uy tín và thương hiệu đã được thiết lập: Doanh nghiệp cần xây dựng và duy trì uy tín cũng như thương hiệu mạnh mẽ trên thị trường, điều này không chỉ giúp tăng cường lòng tin của khách hàng mà còn tạo điều kiện cho việc ra mắt sản phẩm mới.

3. Chiến lược tập trung

Chiến lược tập trung vào một thị trường hẹp cho phép doanh nghiệp tạo ra lợi thế cạnh tranh thông qua việc cá biệt hóa sản phẩm.

Mặc dù doanh số bán hàng có thể giảm do không có lợi thế cạnh tranh rõ rệt so với các nhà cung cấp khác trong cùng ngành, nhưng chiến lược này lại mở ra cơ hội cho việc ra mắt những sản phẩm độc đáo, ít hoặc không có sự cạnh tranh.

Bằng cách phát triển sản phẩm với những đặc điểm nổi bật và phù hợp với nhu cầu đặc thù của thị trường hẹp, doanh nghiệp có thể thiết lập một vị thế độc quyền.

Khi sản phẩm mới được giới thiệu mà không có đối thủ cạnh tranh, doanh nghiệp có khả năng nâng giá sản phẩm, từ đó cải thiện biên lợi nhuận và giảm bớt áp lực chi phí từ nhà cung cấp.

4. Kết hợp các chiến lược chung

Doanh nghiệp nên lựa chọn một trong ba chiến lược một cách rõ ràng, vì việc thực hiện đồng thời cả ba có thể dẫn đến sự rối ren và giảm sức cạnh tranh.

Nếu áp dụng từng chiến lược riêng biệt, doanh nghiệp có thể giảm thiểu rủi ro, duy trì động lực phát triển và tránh tình trạng đình trệ. Sự tập trung vào một chiến lược cụ thể không chỉ giúp tối ưu hóa nguồn lực mà còn tạo điều kiện cho sự tăng trưởng bền vững.

Các mô hình và công cụ hỗ trợ phân tích 5 áp lực cạnh tranh

1. Mô hình

Mô hình PESTEL, viết tắt của các yếu tố Chính trị, Kinh tế, Xã hội, Công nghệ, Môi trường và Pháp luật, giúp doanh nghiệp phân tích các yếu tố vĩ mô bên ngoài ảnh hưởng đến hoạt động của mình, như quy định về thuế quan và điều kiện kinh doanh.

Ma trận BCG hỗ trợ doanh nghiệp trong việc phân loại hàng hóa và dịch vụ dựa trên mức độ phát triển của ngành và tỷ lệ thị trường.

Còn ma trận SWOT là công cụ phổ biến giúp doanh nghiệp đánh giá các yếu tố nội bộ và bên ngoài trong quá trình kinh doanh, từ đó xác định những phương án phù hợp để tận dụng điểm mạnh, nắm bắt cơ hội, khắc phục điểm yếu và giảm thiểu rủi ro.

2. Công cụ

• Công cụ phân tích và diễn giải dữ liệu: Các phần mềm như Power BI và Tableau được nhiều doanh nghiệp trên toàn cầu sử dụng để phân tích và diễn giải dữ liệu. Chúng giúp chuyển đổi dữ liệu thành thông tin hữu ích, hỗ trợ quá trình ra quyết định và lập kế hoạch.
• Công cụ phân tích thị trường và đối thủ: Doanh nghiệp có thể tận dụng các công cụ như SEMrush và Ahrefs để phân tích đối thủ, theo dõi SEO và nghiên cứu từ khóa. Bên cạnh đó, MarketResearch.vn cung cấp dữ liệu và phân tích thị trường sâu sắc, giúp doanh nghiệp nắm bắt thông tin về khách hàng và đối thủ một cách nhanh chóng.
• Công cụ khảo sát và nghiên cứu khách hàng: SurveyMonkey là một công cụ khảo sát trực tuyến phổ biến, cho phép thu thập thông tin và phân tích dữ liệu. Đối với những khảo sát phức tạp hơn, Qualtrics cung cấp các giải pháp nâng cao, giúp doanh nghiệp có được dữ liệu giá trị.
• Phần mềm quản lý quan hệ khách hàng (CRM): CRM như Salesforce, Pipedrive và HubSpot giúp doanh nghiệp quản lý thông tin khách hàng, theo dõi giao dịch bán hàng và chăm sóc khách hàng hiệu quả.
• Phần mềm quản lý chuỗi cung ứng (SCM): SCM giúp doanh nghiệp quản lý nguyên vật liệu, lập lịch làm việc, quản lý tồn kho và xây dựng mối quan hệ với khách hàng. Việc sử dụng phần mềm như SAP SCM và Oracle SCM Cloud có thể tối ưu hóa hiệu suất chuỗi cung ứng, giảm chi phí và tăng doanh thu.
• Phần mềm quản trị tài chính doanh nghiệp: Base Finance+ cung cấp giải pháp quản trị tài chính toàn diện, giúp doanh nghiệp theo dõi tài sản, công nợ và dòng tiền, từ đó tạo ra cái nhìn tổng thể về tình hình tài chính và khả năng cạnh tranh.
• Phần mềm quản trị năng suất: Để nâng cao hiệu suất làm việc và kết nối giữa các bộ phận, Base Work+ hỗ trợ doanh nghiệp quản lý năng suất nhân viên và quy trình công việc liên bộ phận. Việc tối ưu hóa nội lực sẽ giúp doanh nghiệp tăng cường khả năng cạnh tranh mà không phải chịu áp lực quá lớn từ các yếu tố bên ngoài.

Kết luận

Việc áp dụng mô hình 5 áp lực cạnh tranh được Seo Lười giới thiệu một cách hiệu quả không hề đơn giản. Doanh nghiệp cần có nguồn thông tin đầy đủ và chính xác, cùng với đội ngũ nhân sự có kiến thức và kỹ năng giải quyết vấn đề.

Hơn nữa, để thích nghi với sự biến động của môi trường kinh doanh, doanh nghiệp phải liên tục cập nhật kiến thức mới và điều chỉnh kế hoạch kinh doanh một cách kịp thời.