Trong bảng cân đối kế toán, doanh thu chưa thực hiện là yếu tố quan trọng, yêu cầu sự chính xác tuyệt đối trong hạch toán và theo dõi để đảm bảo báo cáo tài chính đầy đủ và chính xác.
Bài viết này sẽ hướng dẫn chi tiết về cách hạch toán doanh thu chưa thực hiện là gì và những điểm cần lưu ý khi trình bày trong báo cáo tài chính. Hãy cùng Seo Lười khám phá để nắm vững các kỹ năng và đảm bảo sự minh bạch trong báo cáo của bạn.
Doanh thu chưa thực hiện là gì?
Trong bảng cân đối tài chính, doanh thu chưa thực hiện đại diện cho các khoản nợ phải thu, bao gồm thanh toán nhận trước từ khách hàng cho nhiều kỳ, tiền nhận từ khách hàng trả nợ hoặc đầu tư vào công cụ nợ, và chênh lệch giữa giá bán hàng hóa trả chậm so với giá bán ngay.
Theo Thông tư 200/2014/TT-BTC, doanh thu chưa thực hiện bao gồm:
- Doanh thu từ cho thuê tài sản cố định: Tiền thanh toán nhận trước từ khách hàng theo từng chu kỳ cho thuê.
- Doanh thu từ khoản vay nợ hoặc mua công cụ nợ: Tiền lãi suất nhận trước.
- Doanh thu từ chênh lệch giá bán hàng hóa: Chênh lệch giữa giá bán trả chậm theo hợp đồng và giá bán ngay.
- Doanh thu từ chương trình ưu đãi: Giá trị sản phẩm, dịch vụ hoặc ưu đãi dành tặng khách hàng qua các chương trình khuyến mãi.
Dưới đây là một vài ví dụ cụ thể về doanh thu chưa thực hiện:
- Tiền thuê nhà xưởng nhận trước: Công ty ABC cho thuê nhà xưởng trong 5 năm và nhận trước tiền thuê cho 3 năm đầu. Số tiền này sẽ được ghi vào tài khoản 3387 và phân bổ dần vào doanh thu mỗi kỳ.
- Lãi suất nhận trước từ hoạt động cho vay: Công ty XYZ cho vay 1 tỷ đồng với lãi suất 10%/năm và nhận trước lãi suất cho 2 năm đầu. Khoản lãi suất này sẽ được ghi vào tài khoản 3387 và phân bổ dần vào doanh thu.
- Chênh lệch giá bán ô tô trả chậm: Công ty bán ô tô với giá trả chậm 600 triệu đồng, trong khi giá bán ngay là 550 triệu đồng. Chênh lệch 50 triệu đồng sẽ được ghi vào tài khoản 3387 và phân bổ dần vào doanh thu.
- Chênh lệch giá theo hợp đồng bán ô tô trả chậm: Doanh nghiệp bán ô tô với giá trả chậm 1 tỷ đồng trong 2 năm, trong khi giá bán ngay là 900 triệu đồng. Chênh lệch 100 triệu đồng sẽ được ghi vào tài khoản 3387 và phân bổ vào doanh thu.
- Tiền đặt cọc nhận trước cho hợp đồng dài hạn: Công ty nhận tiền đặt cọc bảo dưỡng hệ thống cho hợp đồng 3 năm, nhận trước cho 2 năm. Khoản tiền này sẽ được ghi vào tài khoản 3387 và phân bổ dần vào doanh thu theo từng năm.
Phương pháp về hạch toán doanh thu chưa thực hiện
Khi thu tiền của khách hàng đối với các khoản trả trước tiền thuê nhà hoặc bất động sản trong nhiều năm, kế toán sẽ thực hiện các bước hạch toán như sau:
Khi thu tiền từ khách hàng
- Ghi nhận nợ: TK 111, 112, … (Tổng số tiền thu được từ khách hàng).
- Ghi nhận có: TK 3387 – Doanh thu chưa thực hiện (Giá chưa bao gồm thuế GTGT).
- Ghi nhận có: TK 3331 – Thuế GTGT phải nộp.
Khi phân bổ doanh thu chưa thực hiện vào doanh thu thực tế theo từng kỳ kế toán
- Ghi nhận có: TK 3387 – Doanh thu chưa thực hiện.
- Ghi nhận có: TK 511 – Doanh thu bán hàng hóa và cung ứng dịch vụ.
Khi hợp đồng cho thuê tài sản không được thực hiện và phải trả tiền lại cho khách hàng
- Ghi nhận nợ: TK 3387 – Doanh thu chưa thực hiện (Phí cho thuê không bao gồm thuế VAT).
- Ghi nhận nợ: TK 3331 – Thuế GTGT (Số thuế GTGT sẽ được khấu trừ cho bên thuê nếu thực hiện cho thuê tài sản nhưng không thực hiện được).
- Ghi nhận có: TK 111, 112, … (Số tiền trả lại cho khách hàng).
Điều kiện ghi nhận doanh thu chưa thực hiện
Khi khách hàng thanh toán trước phí dịch vụ, tiền đặt cọc sẽ được coi là doanh thu chưa hoàn thành nếu bên cung cấp không thực hiện nghĩa vụ của mình.
Quy định này áp dụng rộng rãi cho nhiều loại dịch vụ, từ cho thuê tài sản đến vận chuyển hàng hóa và đăng ký phần mềm. Điều này giúp bảo vệ quyền lợi của khách hàng và đảm bảo rằng doanh thu chỉ được ghi nhận khi dịch vụ thực sự được cung cấp.
Tiền đặt cọc từ khách hàng chỉ được ghi nhận là doanh thu chưa thực hiện khi số tiền này đã được thanh toán đầy đủ cho dịch vụ liên quan hoặc cho nhiều kỳ kế toán. Bên cung cấp dịch vụ cần hoàn thành nghĩa vụ của mình theo đúng thời hạn còn lại.
Tùy vào lĩnh vực và loại hình dịch vụ, yêu cầu về thanh toán trước có thể khác nhau, bao gồm các dịch vụ như cho thuê phương tiện, vận tải hành khách hoặc hàng hóa, đăng ký phần mềm, và nhiều dịch vụ khác.
Cách phân bổ doanh thu chưa thực hiện hiệu quả
Phân bổ doanh thu chưa thực hiện là một quá trình quan trọng trong việc hạch toán và ghi nhận doanh thu khi doanh nghiệp đã nhận tiền nhưng chưa hoàn thành các nghĩa vụ tài chính.
Đây là cách quản lý tài chính giúp đảm bảo rằng doanh thu được ghi nhận chính xác và phù hợp với thời điểm thực hiện dịch vụ hoặc giao hàng. Dưới đây là các bước để phân bổ doanh thu chưa thực hiện một cách hiệu quả:
- Ghi nhận doanh thu chưa thực hiện: Khi doanh nghiệp nhận được tiền tạm ứng từ khách hàng, số tiền này sẽ được ghi vào tài khoản “doanh thu chưa thực hiện” (có thể phân loại là “dài hạn” hoặc “ngắn hạn” tùy thuộc vào thời gian dự định hoàn thành nghĩa vụ). Đây là bước đầu tiên để xác định số tiền chưa thực hiện nghĩa vụ.
- Phân bổ theo thời gian hoặc sự kiện: Doanh thu chưa thực hiện cần được phân bổ dần dần thành doanh thu chính thức theo từng kỳ hoặc sự kiện cụ thể trong hợp đồng. Ví dụ, nếu doanh nghiệp ký hợp đồng dịch vụ 1 năm và nhận tiền tạm ứng, mỗi tháng một phần của số tiền này sẽ được chuyển từ “doanh thu chưa thực hiện” sang “doanh thu” chính thức.
- Ghi nhận doanh thu thực tế: Khi doanh nghiệp hoàn thành nghĩa vụ hoặc cung cấp sản phẩm, dịch vụ cho khách hàng, số tiền tương ứng sẽ được chuyển từ mục “doanh thu chưa thực hiện” sang “doanh thu” trong báo cáo kết quả kinh doanh. Điều này phản ánh chính xác doanh thu thực tế của doanh nghiệp.
- Điều chỉnh định kỳ: Cuối mỗi kỳ kế toán, doanh nghiệp cần rà soát lại số doanh thu chưa thực hiện để đảm bảo phân bổ đúng. Điều này cũng bao gồm việc thực hiện các điều chỉnh nếu có thay đổi trong hợp đồng hoặc thỏa thuận với khách hàng.
Doanh thu chưa thực hiện và người mua trả tiền trước phân biệt tài khoản 3387
Trong trường hợp vào cuối kỳ kế toán, doanh nghiệp chưa hoàn tất việc bàn giao quyền sở hữu hàng hóa hoặc cung cấp dịch vụ cho khách hàng dù đã nhận tiền trước, doanh thu từ việc bán hàng hóa và cung cấp dịch vụ sẽ không được hạch toán ngay.
Thay vào đó, khoản tiền nhận trước của khách hàng sẽ được ghi nhận vào tài khoản “người mua trả tiền trước”, theo quy định tại Khoản 2, Điều 18, Thông tư 200/2014/TT-BTC.
Thực tế cho thấy, trong giai đoạn cuối kỳ kế toán, doanh thu chưa thực hiện phản ánh khoản tiền nhận trước từ khách hàng, trong khi doanh nghiệp vẫn chưa hoàn thành việc cung cấp hàng hóa hoặc dịch vụ.
Do đó, cả hai chỉ tiêu này đều được xếp vào loại khoản nợ phải trả, tương ứng với nghĩa vụ mà doanh nghiệp phải thực hiện theo thỏa thuận ký kết trong tương lai.
Sự khác biệt chính giữa hai chỉ tiêu này là: khoản tiền thu trước của khách hàng được coi là khoản thu chưa thực hiện đối với số tiền đã trả trước cho từng dịch vụ riêng lẻ hoặc nhóm dịch vụ, thực hiện qua một hoặc nhiều kỳ kế toán.
Trong khi đó, nghĩa vụ của người bán là phải hoàn tất việc cung cấp dịch vụ theo hợp đồng đã ký kết.
Một số câu hỏi liên quan tới doanh thu chưa thực hiện
Doanh thu chưa thực hiện ngắn hạn
Là các khoản doanh thu chưa thực hiện mà doanh nghiệp dự kiến sẽ hoàn thành nghĩa vụ tài chính trong vòng 12 tháng tiếp theo hoặc trong chu kỳ sản xuất và kinh doanh bình thường tại thời điểm báo cáo.
Ví dụ, nếu doanh nghiệp nhận tiền tạm ứng từ khách hàng cho một dịch vụ dự kiến sẽ được thực hiện trong năm tới, khoản tiền này sẽ được ghi nhận là doanh thu chưa thực hiện ngắn hạn (mã 318).
Doanh thu chưa thực hiện dài hạn
Là các khoản doanh thu chưa thực hiện liên quan đến các nghĩa vụ mà doanh nghiệp sẽ hoàn thành sau 12 tháng hoặc sau khi kết thúc một chu kỳ sản xuất, kinh doanh nhất định tính từ thời điểm báo cáo.
Ví dụ, nếu doanh nghiệp ký hợp đồng cung cấp dịch vụ trong thời gian dài hơn một năm, số tiền nhận trước từ khách hàng sẽ được ghi nhận là doanh thu chưa thực hiện dài hạn (mã số 336).
Lợi nhuận chưa thực hiện
Là khoản lợi nhuận mà doanh nghiệp đã ghi nhận trên bảng cân đối kế toán nhưng chưa được hiện thực hóa qua việc bán sản phẩm hoặc cung cấp dịch vụ.
Nói một cách đơn giản, đây là lợi nhuận dự kiến hoặc ước lượng từ các giao dịch chưa hoàn thành, chẳng hạn như hàng hóa tồn kho chưa bán hết hoặc các hợp đồng dài hạn chưa được thực hiện hoàn toàn.
Có nên xuất hóa đơn cho doanh thu chưa thực hiện hay không?
Việc xuất hoá đơn khi doanh thu chưa hoàn thành, nghĩa là doanh nghiệp đã nhận tiền trước nhưng không hoàn tất nghĩa vụ cung cấp hàng hóa hoặc dịch vụ, là cần thiết nhằm ghi nhận số tiền thanh toán trước.
Tuy nhiên, hoá đơn sẽ không phản ánh doanh thu ngay lập tức. Khi doanh nghiệp hoàn tất nghĩa vụ và cung cấp hàng hóa hoặc dịch vụ, doanh thu chính thức sẽ được ghi nhận, doanh nghiệp xuất hoá đơn trực tiếp cho khách hàng.
Lời kết
Seo Lười hy vọng rằng bài viết này đã cung cấp cho quý doanh nghiệp những hiểu biết và kiến thức mới về doanh thu chưa thực hiện là gì, cũng như phương pháp hạch toán và các điểm quan trọng khi làm việc với tài khoản 3387.
Chúng tôi chúc quý doanh nghiệp và các bạn thành công trong việc áp dụng những thông tin này vào thực tiễn công việc!
