Mô hình kinh doanh định hình cách một công ty tạo ra, phân phối và nắm bắt giá trị. Để hiểu rõ mô hình này, mọi người thường sử dụng các phương pháp riêng biệt. Nhiều cuộc thảo luận về mô hình kinh doanh dựa trên một mẫu thống nhất, giúp phân tích và khám phá các khía cạnh khác nhau của doanh nghiệp. Khung Mô Hình Kinh Doanh này có thể áp dụng cho cả công ty mới và công ty đã hoạt động lâu năm, bao trùm mọi lĩnh vực.
Khung mô hình kinh doanh – Business Model Canvas là gì?
Khung mô hình kinh doanh là một công cụ trực quan được phát triển bởi Alexander Osterwalder, hỗ trợ các nhà lãnh đạo chiến lược trong việc phân tích và điều chỉnh mô hình kinh doanh. Nó cung cấp cái nhìn tổng quan về doanh nghiệp và rất hữu ích trong việc so sánh ảnh hưởng của việc gia tăng đầu tư đối với các yếu tố tham gia khác nhau. Bằng cách tạo ra một ngôn ngữ chung, khung mô hình kinh doanh giúp mọi người thay đổi quy trình và thúc đẩy đổi mới trong mô hình của họ.
Lý do doanh nghiệp sử dụng khung mô hình kinh doanh
- Tư duy trực quan: Khung mô hình kinh doanh trình bày thông tin một cách đơn giản, giúp các nhà quyết định dễ dàng suy ngẫm. Bảng phân tích ngắn gọn thể hiện những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến quyết định kinh doanh và nổi bật chiến lược của tổ chức.
- Lặp lại dễ dàng: Khi được thiết kế như một tấm áp phích, khung có thể sử dụng cùng với ghi chú dán, giúp giám đốc điều hành dễ dàng hiểu chỉnh sửa hiện tại và tiềm năng của mô hình kinh doanh.
- Nắm bắt mối quan hệ giữa 9 khối: Nhóm lãnh đạo có thể khám phá cách 9 khối xây dựng liên kết và tìm kiếm những cơ hội cải thiện năng suất hoặc hiệu quả.
- Ngắn gọn và đơn giản: Công cụ này giúp nhóm làm cho ý tưởng trở nên súc tích, phù hợp với ghi chú post-it.
- Dễ dàng truy cập: Khung có thể dễ dàng chỉnh sửa và di chuyển, giúp mọi người dễ dàng nắm bắt ý chính và biến khung thành một công cụ linh hoạt và tiện dụng.
Xem thêm:
- Mô Hình Kinh Doanh Là Gì? Các Mô Hình Thịnh Hành Nhất
- Mô Hình Kinh Doanh Mới | Chìa Khóa Chinh Phục Thành Công
- Mô Hình Truyền Thông | 6 Mô Hình Phổ Biến Marketer Nên Biết
- Mô Hình Doanh Nghiệp Là Gì | Các Loại Hình Doanh Nghiệp Ở Việt Nam
- Mô Hình Kim Cương [Của Michael Porter] | Ví Dụ, Ứng Dụng Thực Tế
- Business Model Là Gì? Mô Hình Này Có Bao Nhiêu Loại?
- Mô Hình Tài Chính (Financial Model) Là Gì | 10 Bước Xây Dựng
- Khung Mô Hình Kinh Doanh | Business Model Canvas – 9 Yếu Tố …
10 yếu tố quan trọng của khung mô hình kinh doanh
Khung mô hình kinh doanh phân loại các quy trình và hoạt động cốt lõi của một doanh nghiệp thành 9 danh mục riêng biệt, mỗi danh mục phản ánh một yếu tố trong quá trình tạo ra sản phẩm hoặc dịch vụ. Các danh mục này đại diện cho bốn khía cạnh chính của doanh nghiệp: khách hàng, ưu đãi, hạ tầng và năng lực tài chính. Dưới đây là mô tả chi tiết về 10 yếu tố quan trọng này.
1. Phân khúc khách hàng
Phân khúc khách hàng chia tổng số khách hàng thành các nhóm dựa trên cách sản phẩm hoặc dịch vụ đáp ứng nhu cầu cụ thể. Đây là một phần thiết yếu trong mô hình kinh doanh, giúp đảm bảo các tính năng sản phẩm phù hợp với đặc điểm và nhu cầu của từng phân khúc.
Để phân khúc khách hàng hiệu quả, công ty cần hiểu rõ khách hàng của mình, xác định nhu cầu hiện tại và tiềm năng. Danh sách khách hàng sẽ được sắp xếp theo thứ tự ưu tiên, bao gồm cả khách hàng tiềm năng. Nếu không thể tập trung vào các khách hàng hiện tại, công ty cần phân tích thế mạnh và điểm yếu để tìm kiếm những khách hàng có thể mang lại lợi nhuận cao hơn.
Các loại phân khúc khách hàng bao gồm:
- Thị trường đại chúng: Tổ chức tìm kiếm lượng lớn khách hàng tiềm năng, vì sản phẩm được coi là nhu cầu phù hợp với thị trường rộng lớn. Ví dụ, bột thực phẩm có thể thuộc loại này.
- Thị trường ngách: Phân khúc ngách tập trung vào nhu cầu thực tế cao hơn, thường hướng đến những khách hàng có đặc điểm cụ thể. Louis Vuitton là một ví dụ tiêu biểu.
- Phân đoạn: Các tổ chức sử dụng phương pháp này để tạo ra sự phân đoạn sâu hơn trong khách hàng mục tiêu dựa trên các biến đổi nhỏ về nhân khẩu học và nhu cầu.
- Đa dạng hóa: Tổ chức linh động điều chỉnh sản phẩm hoặc dịch vụ để phù hợp với nhu cầu của từng phân khúc khác nhau.
- Nền tảng/Thị trường nhiều mặt: Phục vụ những khách hàng có mối liên hệ với nhau, như các trang blog cần một nhóm lớn blogger để thu hút nhà quảng cáo, tạo ra doanh thu từ cả hai phân đoạn.
2. Đề xuất giá trị
Đề xuất giá trị của một tổ chức là tổng hòa các sản phẩm và dịch vụ mà tổ chức cung cấp cho khách hàng. Theo Osterwalder, đề xuất này cần nổi bật và cạnh tranh hiệu quả với đối thủ. Giá trị sản phẩm có thể được phân thành hai loại:
- Định lượng: Liên quan đến giá cả hoặc chất lượng của sản phẩm hoặc dịch vụ.
- Định tính: Nhấn mạnh chất lượng, giá cả và trải nghiệm sử dụng sản phẩm.
Đề xuất giá trị tạo ra giá trị thông qua nhiều thuộc tính như khả năng tùy chỉnh, hiệu suất, thương hiệu, chi phí, độ mới, chất lượng, hạn chế rủi ro, sự tiện lợi và khả năng tiếp cận.
Doanh nhân cần tự hỏi: “Sản phẩm hoặc dịch vụ của tôi giải quyết vấn đề gì?” Tiếp theo, họ phải xem xét cách cải tiến sản phẩm hoặc trải nghiệm để cung cấp giá trị vượt trội so với đối thủ. Cuối cùng, hiểu rõ giá trị cốt lõi mà doanh nghiệp mang lại là điều cần thiết. Một cách để xác định giá trị này là tìm ra điều mà chủ sở hữu muốn khách hàng nhớ đến sau khi tương tác với doanh nghiệp.
3. Các kênh bán hàng
Kênh bán hàng là phương tiện mà tổ chức sử dụng để cung cấp giá trị đến phân khúc khách hàng. Có nhiều lựa chọn kênh, và quyết định lựa chọn dựa trên tính nhanh chóng, hiệu quả và chi phí đầu tư tối thiểu. Các kênh có thể được chia thành hai loại cơ bản:
- Kênh nội bộ: Các kênh mà công ty sở hữu, như cửa hàng trực tiếp.
- Kênh đối tác: Các kênh thông qua nhà cung cấp hoặc đối tác.
Trong quá trình tương tác với các kênh, bước đầu tiên là xác định loại kênh phù hợp với khách hàng. Tùy thuộc vào mục tiêu của công ty, việc tiếp cận khách hàng có thể hạn chế hoặc đa dạng.
Tiếp theo, cần phân tích sức mạnh của kênh thông qua phân tích SWOT. Cuối cùng, công ty có thể xác định và phát triển các kênh khách hàng mới, tối ưu hóa quy trình cung cấp giá trị.
4. Mối quan hệ với khách hàng
Để đạt được thành công và bền vững tài chính, tổ chức cần xác định rõ loại mối quan hệ với phân khúc khách hàng. Các mối quan hệ này có thể được phân chia như sau:
- Hỗ trợ cá nhân: Tổ chức cung cấp sự hỗ trợ trực tiếp cho khách hàng, từ giai đoạn trước khi mua hàng đến dịch vụ sau bán hàng.
- Hỗ trợ cá nhân chuyên nghiệp: Giao tiếp thường xuyên giữa khách hàng và một đại diện tận tâm, người này có trách nhiệm cá nhân đối với mọi trải nghiệm của khách hàng.
- Tự phục vụ: Khách hàng được cung cấp các công cụ và dịch vụ để tự quản lý trải nghiệm của mình.
- Dịch vụ tự động: Mối quan hệ tự động được cá nhân hóa dựa trên nhu cầu lịch sử của khách hàng, nhằm tối ưu hóa trải nghiệm.
- Cộng đồng: Tạo ra các cộng đồng khách hàng giúp tổ chức tương tác và hỗ trợ lẫn nhau, chia sẻ kinh nghiệm và tìm ra thách thức cũng như cơ hội.
- Đồng kinh doanh: Khách hàng hưởng lợi từ hàng hóa hoặc dịch vụ của tổ chức, tạo ra giá trị thực tiễn.
Doanh nhân cần ưu tiên xác định loại mối quan hệ với khách hàng, sau đó xem xét giá trị mà khách hàng mang lại dựa trên tần suất mua sắm. Hướng tới việc xây dựng mối quan hệ với khách hàng trung thành là chiến lược quan trọng, vì họ sẽ đảm bảo doanh số ổn định trong suốt năm.
5. Dòng doanh thu
Dòng doanh thu của một công ty thể hiện phương pháp mà công ty áp dụng để thu hút các phân khúc khách hàng mua sản phẩm hoặc dịch vụ của mình. Dưới đây là một số phương thức tạo ra dòng doanh thu:
- Bán hàng hóa: Công ty bán trực tiếp sản phẩm đến tay khách hàng.
- Phí sử dụng: Công ty thu phí khách hàng để sử dụng sản phẩm hoặc dịch vụ.
- Phí sử dụng lâu dài: Khách hàng trả phí để sở hữu vĩnh viễn sản phẩm hoặc dịch vụ.
- Cho thuê/thuê: Khách hàng trả phí để có quyền sử dụng sản phẩm trong một khoảng thời gian nhất định.
- Cấp giấy phép: Công ty thu phí từ việc cấp quyền sử dụng tài sản trí tuệ.
- Phí trung gian: Các cá nhân hoặc tổ chức đóng vai trò trung gian và thu phí bản quyền cho dịch vụ của họ.
- Quảng cáo: Công ty tính phí khi người khác quảng cáo sản phẩm qua các kênh của mình.
Khi xác định các dòng doanh thu, điều quan trọng là tìm ra mức giá hợp lý cho sản phẩm hoặc dịch vụ. Doanh nghiệp nên liệt kê và so sánh các loại chi phí lặp lại để đưa ra quyết định chính xác. Cuối cùng, việc nghiên cứu quảng cáo và phản ánh về các con đường tiềm năng sẽ giúp doanh nghiệp phát triển hiệu quả hơn.
6. Những tài nguyên chính
Tài nguyên chính là nguồn lực cơ bản mà tổ chức sử dụng để cung ứng giá trị cho khách hàng. Chúng có thể được phân chia thành bốn loại: nhân lực, vốn, tài sản vật chất và tri thức.
Bắt đầu với việc liệt kê các nguồn lực hiện có là bước quan trọng cho doanh nhân. Điều này giúp xác định rõ sản phẩm hoặc dịch vụ mà công ty cần phát triển và những nguồn lực thiết yếu không thể thiếu để giảm thiểu chi phí. Sau khi có danh sách cụ thể, công ty có thể đánh giá mức đầu tư cần thiết cho những tài nguyên quan trọng nhất nhằm duy trì sự bền vững.
7. Các hoạt động chính
Các hoạt động chính là những hành động thiết yếu mà công ty thực hiện để tạo ra giá trị cho khách hàng. Doanh nhân cần liệt kê và đánh giá các hoạt động này, từ đó xác định những bước quan trọng nhất để mô hình kinh doanh hoạt động hiệu quả. Những hoạt động này cần được đồng bộ với các dòng doanh thu. Đánh giá và điều chỉnh các hoạt động này sẽ giúp cải thiện mô hình kinh doanh.
8. Mối quan hệ với đối tác quan trọng
Quan hệ đối tác là yếu tố then chốt để tạo ra môi trường hoạt động hiệu quả và tối ưu hóa chi phí. Công ty cần hình thành mối quan hệ với các nhà cung cấp chất lượng cao và các đối tác chiến lược, bao gồm:
- Liên minh chiến lược giữa các đối thủ cạnh tranh
- Liên doanh
- Quan hệ giữa người mua và nhà cung cấp
Để xây dựng mối quan hệ đối tác, doanh nhân nên bắt đầu bằng cách xác định các đối tác quan trọng và đánh giá những khía cạnh nào cần cải tiến trong mối quan hệ hiện tại.
9. Cơ cấu chi phí
Cơ cấu chi phí xác định các chi phí liên quan đến một mô hình kinh doanh cụ thể. Doanh nghiệp có thể định hướng chi phí, tức là tập trung vào việc giảm thiểu đầu tư, hoặc định hướng giá trị, tức là tối ưu hóa giá trị cho khách hàng.
Một số đặc trưng của cơ cấu chi phí bao gồm:
- Chi phí cố định: Chi phí không thay đổi theo thời gian.
- Chi phí thay đổi: Biến động theo phương sai trong sản xuất.
- Quy mô kinh tế: Chi phí giảm khi sản xuất tăng.
- Kinh tế theo chi phí: Giảm chi phí bằng cách đầu tư vào các doanh nghiệp liên quan.
Việc xác định rõ ràng tất cả các chi phí là bước quan trọng cho doanh nhân. Một mô hình kinh doanh hiệu quả là khi hiểu rõ các chi phí và lên ngân sách cho từng mục chi tiêu. Doanh nghiệp nên liệt kê và hiển thị trực quan các chi phí để quản lý tốt hơn.
10. Đánh giá
Đánh giá mô hình kinh doanh là điều cần thiết với những câu hỏi như:
- Chiến dịch có phù hợp không?
- Có thể cải thiện hơn không?
- Đội ngũ có hiểu và đồng tình không? Có ý kiến gì không?
Việc tổng kết và lặp lại quá trình đánh giá nên được thực hiện ít nhất mỗi quý để đảm bảo sự phát triển và điều chỉnh kịp thời.
Ví dụ thực tiễn về khung mô hình kinh doanh
Apple là minh chứng điển hình cho sự thành công trong phát triển mô hình kinh doanh. Khi ra mắt iPod, Apple đã làm thay đổi cách mà người tiêu dùng trải nghiệm âm nhạc. Với iTunes, công ty không chỉ phát triển thiết bị mà còn tích hợp phần mềm và cửa hàng trực tuyến, tạo nên một trải nghiệm toàn diện cho ngành công nghiệp âm nhạc.
Mặc dù không phải là công ty duy nhất trong lĩnh vực máy nghe nhạc MP3, nhưng mô hình kinh doanh độc đáo và hiệu quả của Apple đã đảm bảo sự thành công bền vững. Mô hình iTunes kết hợp tất cả các yếu tố cốt lõi, tận dụng những giá trị đặc trưng của nền tảng này. Thông qua các thỏa thuận với các nhà sản xuất âm nhạc, Apple đã thiết lập mối quan hệ hợp tác lâu dài, cho phép bán nhạc trực tuyến qua cửa hàng của mình.
Nguồn doanh thu chính của Apple đến từ doanh số bán iPod. Tuy nhiên, giá trị gia tăng từ cửa hàng trực tuyến đã tạo ra một gói dịch vụ mà các đối thủ khác khó có thể cạnh tranh.
Kết luận
Qua bài viết trên Seo Lười hy vọng Khung Mô hình kinh doanh sẽ giúp bạn có cái nhìn tổng quan về công ty của mình. Bạn có tự hỏi liệu mình có thể duy trì lợi thế cạnh tranh lâu dài không? Công cụ này chính là giải pháp hoàn hảo để bạn tìm ra câu trả lời. Với Khung Mô hình kinh doanh, bạn sẽ có cơ hội phân tích các yếu tố cốt lõi của doanh nghiệp, từ đó phát triển chiến lược để giữ vững vị thế cạnh tranh trong tương lai.
